2018
Stefan Batory urodził się 27 września 1533 roku w Szilagysomlyo na Węgrzech. Był wybitnym władcą Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od 1571 roku był księciem siedmiogrodzkim, a w 1576 roku został królem Polski.
Jego pełny tytuł brzmiał: "Stefan, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński, podlaski, inflancki, a także książę siedmiogrodzki".
Batory był wykształconym władcą. Studiował na Uniwersytecie w Padwie i mówił płynnie po włosku. Podczas jego panowania, Rzeczpospolita Obojga Narodów przeżywała okres rozkwitu.
Stefan Batory zapisał się w historii jako energiczny i skuteczny król. Umocnił pozycję Polski na arenie międzynarodowej.
Stefan Batory, członek Dynastii Batorych, urodził się 27 września 1533 roku w Szilagysomlyo na Siedmiogrodzie. Jego rodzicami byli wojewoda Siedmiogrodu Stefan Batory i Katarzyna Telegdi. Młody Stefan walczył w wojnach, początkowo z Habsburgami od 1551 roku, a potem z królową Izabelą Jagiellonką i jej synem Janem Zygmuntem od 1556 roku. W latach 1565-1567 był uwięziony w Wiedniu.
Po śmierci Jana Zygmunta Zapolyi w 1571 roku, Stefan Batory został wybrany na księcia Siedmiogrodu. Otrzymał wsparcie od tureckiego sułtana. Jego droga do władzy była pełna sukcesów i trudności. Ostatecznie objął rządy w tym regionie, co otworzyło nowy etap w jego karierze.
„Stefan Batory interesował się Siedmiogrodem i ingerował w jego sprawy, wykorzystując pomoc swojego brata Krzysztofa i innych."
Trzykrotnie na tronach obu krajów zasiadali ci sami władcy. Pierwszy raz to Ludwik Andegaweński (1370–1382), drugi raz Władysław III Jagiellończyk (1440–1444). Po raz ostatni, Stefan Batory został wybrany na tron polski w grudniu 1575 roku.
W 1575 roku zgłoszono kandydaturę Stefana Batorego na króla Polski. Na początku nie było wielu zwolenników, ale wygrał w drugiej wolnej elekcji. Stefan Batory obiecał poślubić Annę Jagiellonkę, co stało się faktem w grudniu 1575 roku.
Stefan Batory został koronowany na króla Polski 1 maja 1576 roku. To wydarzenie miało miejsce w katedrze wawelskiej. Przed koronacją złożył pacta conventa, obiecując odzyskać ziemie zabrane przez Rosję.
"Stefan, z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, kijowski, wołyński, podlaski, inflancki, a także książę siedmiogrodzki."
Stefan Batory rządził Polską od 14 grudnia 1575 roku do 12 grudnia 1586 roku. Jego koronacja odbyła się 1 maja 1576 roku. Był również księciem Siedmiogrodu od 25 maja 1571 roku do śmierci w 1586 roku.
Małżeństwo Anny Jagiellonki i Stefana Batorego trwało od 1 maja 1576 roku do śmierci Stefana w 1586 roku. Anna miała 53 lata, a Stefan 10 lat młodszy od niej.
Stefan Batory został wybrany na króla Polski w 1575 roku. Był znany z odwagi. Przed objęciem tronu był księciem Siedmiogrodu, dzięki wsparciu tureckiego sułtana.
W 1576 roku ożenił się z Anną Jagiellonką. Stał się królem Polski. Batory był skutecznym dowódcą, który chciał wzmocnić pozycję monarchy.
Jednym z jego pierwszych kroków było rozpoczęcie wojny z Rosją w 1580 roku. Chciał odzyskać utracone ziemie na Inflantach. Zebrał armię z 50 tysiącami żołnierzy, w tym kaszubskich wybrańców.
Po kilku latach walk, w 1582 roku, Polska odzyskała Połock i Inflanty. To osiągnięcie było wynikiem traktatu pokojowego w Jamie Zapolskim.
Batory odnosił sukcesy na polu militarnym. Ale miał też problemy wewnętrzne. W 1584 roku stracił życie Samuela Zborowskiego, oskarżonego o spisek.
Śmierć Stefana Batorego w grudniu 1586 roku jest tajemnicza. Jego panowanie zapisało się w historii. Był to czas wzmocnienia króla i budowy Zamku Królewskiego na Wawelu.
"Stefan Batory nie chciał być 'królem malowanym', ale prawdziwym władcą, który weźmie sprawy w swoje ręce."
Małżeństwo Stefana Batorego z Anną Jagiellonką było pełne wyzwań. Anna została królową Polski w 1576 roku. Jednak król często unikał swojej żony, nie okazywał jej należytego szacunku.
Wkrótce pożycie małżeńskie się rozpadło. Batory przebywał na wojnach lub na Zamku Królewskim na Wawelu. Anna miała swój własny dwór w Warszawie.
Mimo propozycji rozwodu, Stefan Batory odmówił. Wydaje się, że król wolał spędzać czas na wojnach i polityce niż z żoną. Relacje między małżonkami były bardzo chłodne.
"Choć Anna Jagiellonka była formalnie królową Polski, Batory całkowicie pozbawił ją realnego wpływu na politykę. Wiele wskazuje na to, że para wiodła raczej odrębne życie niż wspólne małżeństwo."
Pomimo trudnej sytuacji, Anna Jagiellonka pozostała wierna mężowi aż do jego śmierci w 1586 roku. Po jego odejściu, była aktywna w okresie bezkrólewia. Wspierała kandydaturę swojego siostrzeńca, Zygmunta III Wazy, na tron polski.
Choć małżeństwo Anny i Stefana nie było udane, Anna Jagiellonka odegrała znaczącą rolę w historii Polski. Jej życie prywatne było skomplikowane, ale jej polityczne zaangażowanie i lojalność wobec kraju pozostawiły trwały ślad.
Podczas swojego panowania, król Stefan Batory wprowadził wiele ważnych zmian. Chciał wzmocnić władzę królewską i poprawić funkcjonowanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W 1578 roku utworzył Trybunał Koronny, najwyższy sąd apelacyjny dla Korony Królestwa Polskiego.
Dwa lata później, w 1581 roku, rozszerzył kompetencje trybunału na Wielkie Księstwo Litewskie. To ograniczyło uprawnienia króla w sądownictwie.
Wprowadził też piechotę wybraniecką, w której walczyli chłopi z dóbr królewskich. To zwiększyło siły militarną Rzeczypospolitej i połączyło chłopów z polityką.
„Stefan Batory przeprowadził szereg reform wewnętrznych, które miały na celu wzmocnienie władzy królewskiej oraz unowocześnienie struktur Rzeczypospolitej Obojga Narodów."
Szlachta doceniła działania Stefana Batorego. Chociaż często konfliktowała z nim, ostatecznie uznała jego zaangażowanie w budowę silnej Rzeczypospolitej.
Stefan Batory, nowy król Polski, miał trudne początki. Opowiadał się za nim, ale wielu chciało cesarza Maksymiliana II Habsburga. Musiał użyć siły, by zostać uznany za prawego króla.
Gdańsk, wspierając cesarza, zbudował silne fortyfikacje. Zebrał 8 tysięcy uzbrojonych mieszkańców i 4 tysiące żołnierzy. Król Stefan miał tylko 4 tysiące ludzi, ale chciał pokonać Gdańsk.
W 1576 roku król Stefan postanowił użyć siły. Mimo słabszych sił, pokonał Gdańsk. To pokazało, że nowy król jest silny i potężny.
"Była to ważna demonstracja siły nowego monarchy, który umocnił swą pozycję na tronie Rzeczypospolitej Obojga Narodów."
Od 1577 roku Stefan Batory, król Polski, walczył z Iwanem IV Groźnym. W trzech kampaniach zdobył Połock, Wielkie Łuki i Psków. W 1582 roku zawarł rozejm w Jamie Zapolskim, co dało Polsce kontrolę nad Inflantami.
Pierwsza kampania rozpoczęła się w 1579 roku. Batory poprowadził armię ponad 40-tysięczną. Zdobył Połock po ciężkich walkach. Następnie podbił Wielkie Łuki.
Wojna pskowska w 1581 roku była kulminacją. Batory oblegał Psków przez sześć miesięcy. Po ciężkich walkach, Polacy zmusili cara do rozejmu w Jamie Zapolskim w 1582 roku.
"Zmagania z lat 1577-1582 były uznane za majstersztyk Stefana Batorego, który udowodnił swoje umiejętności jako dowódca."
Batory chciał walczyć z Moskwą, ale nie zdobył potrzebnych podatków. Jego wielkie ambicje pozostały niespełnione.
Stefan Batory był katolikiem, ale tolerował inne wyznania. Szczególnie cenił zakon jezuitów. W 1579 roku przekształcił kolegium jezuickie w Akademię Wileńską, z Piotrem Skargą na rektorze.
Jego polityka wyznaniowa była zgodna z kontrreformacją. Jednocześnie zachowała tolerancję charakterystyczną dla Rzeczypospolitej.
Król Batory wiedział, jak ważna jest edukacja młodzieży. Wsparł jezuitów nie tylko w Wilnie, ale i w innych częściach kraju. Na przykład, Jan Zamoyski założył akademie w Zamościu w 1578 roku.
Dzięki królowi, jezuici mogli rozszerzać swoją działalność. To umacniało pozycję Kościoła katolickiego.
"Polityka wyznaniowa Stefana Batorego była ważnym elementem jego rządów, łącząc troskę o umocnienie katolicyzmu z zachowaniem tradycyjnej tolerancji religijnej Rzeczypospolitej." - Historyk Jan Nowak
Batory chciał wzmocnić pozycję Kościoła, ale dbał o równowagę między wyznaniami. Akt konfederacji warszawskiej z 1573 roku uczynił Polskę pierwszym wielowyznaniowym krajem w Europie.
Stefan Batory, król Polski od 1575 do 1586 roku, zmarł niespodziewanie 12 grudnia 1586. Przyczyną śmierci była prawdopodobnie mocznica. Pomimo zdrowego trybu życia, jego śmierć jest dyskutowana do dziś.
Pochowany został z wielkimi honorami w katedrze wawelskiej, w Zamku Królewskim na Wawelu.
Choć panowanie Batorego trwało tylko 11 lat, jego wpływ na Polskę jest ogromny. Był on wybitnym władcą i reformatorem. Skutecznie wzmocnił pozycję Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej.
Przeprowadził kluczowe zmiany w państwie. Jego działania, od edukacji po sprawy wojskowe, umocniły pozycję Polski w Europie. Jego strategie i polityczne umiejętności są do dziś podziwiane.
Choć jego rządy zakończyły się przedwcześnie, Batory jest pamiętany jako jeden z najwybitniejszych monarchów w historii Polski.
